Image
Park Narodowy Skamieniałego Lasu (Petrified Forest National Park) położony jest na północnym wschodzie stanu Arizona na granicy hrabstw Navajo i Apache, przy autostradzie międzystanowej nr 40 (I-40) 42 km na wschód od miejscowości Holbrook. Przebiega tędy również historyczna droga U.S. Route 66.
Park zajmuje powierzchnię około 380 km2, położony jest na przeciętnej wysokości 1600 m n.p.m. Panuje tu suchy i wietrzny klimat, maksymalne temperatury latem sięgają około 38 °C, zimą natomiast spadają znacznie poniżej zera. Dominującą formacją roślinną jest półpustynny step krzewiasty, znaczne powierzchnie zajmują również silnie zerodowane, kolorowe badlandy. Szczególnej ochronie na terenie parku podlegają złoża skamieniałego drewna. W parku występuje ponad 400 gatunków roślin, wśród których dominują trawy. Wśród fauny dominują ptaki, których jest tu łącznie ponad 200 gatunków stałych i przelotnych. Park zamieszkują również ssaki, nietrudno spotkać tu widłoroga, występują też kojoty, rysie i wiele innych, mniejszych gatunków. Najcenniejsze są jednak skamieniałe pnie drzew.
Proces ich petryfikacji rozpoczął się w późnym triasie około 225 milionów lat temu. W tym okresie obszar dzisiejszego parku znajdował się w pobliżu równika, na południowo - zachodnim krańcu superkontynentu Pangea, a jego klimat był wilgotny i podzwrotnikowy. Tereny północno-wschodniej Arizony stanowiły nisko położoną równinę ograniczoną górami na południu i południowym wschodzie i morzem na zachodzie. Zwalone pnie drzew zalegające w korytach rzek były stopniowo pokrywane osadem zawierającym pyły wulkaniczne. Wody gruntowe wypłukiwały z warstw pyłów wulkanicznych krzemionkę (dwutlenek krzemu) i przenosiły ją do głębszych warstw, zawierających pnie drzew, w których była ona deponowana tworząc kryształy kwarcu, które stopniowo zastępowały materię organiczną. Śladowe ilości tlenku żelaza i innych substancji łączyły się z krzemionką, nadając skamieniałemu drewnu różne barwy. Większość pni drzew w Parku Narodowym Skamieniałego Lasu zachowała podczas fosylizacji swój oryginalny kształt zewnętrzny, ale utraciła strukturę wewnętrzną. Tylko niewielki odsetek skamieniałych pni oraz większość odnajdowanych kości zwierząt zachowało swoją oryginalną strukturę komórkową. Badanie powstałych w wyniku fosylizacji skamieniałości za pomocą mikroskopu daje wgląd w strukturę tych organizmów. Pozostały materiał organiczny - zazwyczaj liście, nasiona, szyszki, ziarenka pyłku, zarodniki, małe łodyżki oraz pozostałości ryb, insektów i zwierząt - został w parku zachowany jako skamieniałości sprasowane pod wpływem masy kolejnych osadzających się na nich warstw do tego stopnia, że w skale występują jako cienka warstewka. Wśród skamieniałości zidentyfikowanych zostało co najmniej 9 gatunków drzew, z których wszystkie już wyginęły. Większość znajdującego się w parku skamieniałego drewna pochodzi z drzew Araucarioxylon arizonicum. Oprócz drzew w parku występuje wiele innych rodzajów skamieniałości. Formacja Chinle, uważana za jedno z najbogatszych złóż skamieniałych roślin z późnego triasu, zawiera ponad 200 taksonów skamieniałych roślin, między innymi widłaki, paprotniki, sagowce, iglaste, miłorzębowate oraz inne, dotąd nie sklasyfikowane. W parku odnaleziono także liczne skamieniałości kręgowców - w tym wielkich krokodylopodobnych gadów zwanych fitozaurami, ogromnych przypominających salamandrę płazów o nazwie Buettneria oraz pierwszych dinozaurów - a także bezkręgowców takich jak słodkowodne ślimaki i małże.
Pierwsi ludzie osiedlili się na terenach parku co najmniej 8000 lat temu. Około 2000 lat temu uprawiali tu zboża, a niedługo później zaczęli budować ziemianki. Późniejsi mieszkańcy wznosili naziemne budowle zwane pueblami. Zmiany klimatyczne doprowadziły do opuszczenia siedzib ludzkich około 1400 r.n.e. W parku do tej pory opisano ponad 600 stanowisk archeologicznych, w części z nich znaleziono petroglify. W XVI wieku tereny te zostały odkryte przez Hiszpanów. W połowie XIX wieku zespół budowniczych prowadzącej przez dzisiejszy park drogi zauważył skamieniałe pnie drzew, które szybko okazały się atrakcyjnym kamieniem ozdobnym. Spowodowało to dalszy rozwój sieci dróg i budowę linii kolejowej. Intensywna eksploatacja skamieniałego drewna trwała aż do utworzenia Pomnika Narodowego w roku 1906. Pomnik przekształcono w Park Narodowy w roku 1962.
Park jest otwarty codziennie oprócz Bożego Narodzenia (25 grudnia) w ustalonych godzinach, które zmieniają się w zależności od pory roku. W 2010 r. park wraz z centrum turystycznym (Painted Desert Visitor Center) oraz muzeum (Rainbow Forest Museum) był otwarty od 7.00 do 19.00 od 9 maja do 6 września, a w pozostałym czasie od 8.00 do 17.00. Dużą atrakcją jest tzw. Agate House położony na wzgórzu w pobliżu Rainbow Forest. zbudowany przez pueblo - indian ze skamieniałego drewna około 900 r.ne.
Zalecany minimalny czas pobytu: 3 godziny
Tekst: Artur Szaflik
Image
