Pagan (Bagan)

Jest to niewątpliwie najciekawszy zabytek Birmy i jeden z dwóch najważniejszych zabytków całej Azji Południowo-Wschodniej (obok Angkoru). Usytuowany jest na aluwialnej równinie na lewym brzegu Irawadi w sercu prowincji Mandalaj, 290 km na południowy zachód od Mandalaj i 700 km na północ od Rangunu. Pagan (Bagan) był między IX a XIII wiekiem stolicą Królestwa Paganu, a od od 1044 do 1287 r. stolicą I Imperium Birmańskiego założonego przez Anawrahtę. W swoim szczytowym okresie między XI a XIII w. miasto posiadało ponad 10.000 świątyń i pagód. Do dzisiaj na terenie stanowiska archeologicznego o powierzchni ok. 40 km2 zachowało się tyko ok. 2200, ale i tak ich widok jest jednym z najbardziej niesamowitych w Azji, jeśli nie na całym globie. Miasto zostało zdobyte w 1287 r. przez Mongołów Kubilaj Chana(wnuk Czyngis Chana), który dokonał inwazji po tym, jak król birmański kazał ściąć jego posłów za to, że nie ściągnęli butów wchodząc do jego pałacu. Miasto nie zostało zburzone, ale opustoszało i spauperyzowało się. Kolejne najazdy i trzęsienia ziemi (ostatnie w 1975 r.) poważnie uszkodziły Pagan . Pagan jest najważniejszym zabytkiem Birmy, zachwycającym przede wszystkim niepowtarzalną panoramą setek pagód ciągnących się aż po horyzont. Niezwykłym przeżyciem jest wschód słońca w Paganie, który Tiziano Terzani opisał „jako jedno z tych miejsc, gdzie człowiek czuje dumę z przynależności do rodzaju ludzkiego”.

Tekst: Michał Lubina